یا انجام نده یا برای انجامش جان بده/ در ستایش مسئولیت پذیری
کاری ندارم که دون خوان چیست، کارش درست است یا درست نیست. حرف خوب، حرف خوب است؛ حرف بد، حرف بد؛ گوینده حرف خوب هر کس که می خواهد باشد، و گوینده حرف بد نیز.
این دون خوان، که از شخصیت های سیر و سلوکی سرخپوستی بوده و پیروان زیادی هم داشته و دارد، در توصیه هایی که به کاستاندا می کند، جایی که کاستاندا رفتاری دال بر مسئولیت ناپذیری و سپس گفتارهایی دال بر سلب مسئولیت از خودش می زند، و حتی تصمیم می گیرد قهر کند و دون خوان را ترک گوید، با او از اهمیت مسئولیت پذیری می گوید.
عدم مسئولیت پذیری؟ خیلی از ضربه ها را از همین جا می خوریم؛ این که مسئولیت هایی را که بر عهده می گیریم، پشت گوش می اندازیم. خیلی از شکست های مالی، کاری، عاطفی و ... به خاطر همین عدم مسئولیت پذیری اتفاق می افتد.
دون خوان درباره مسئولیت پذیری و اهمیت آن، معتقد است که:
- «وقتی انسان تصمیم می گیرد کاری را انجام دهد، باید با تمام وجود آن را بپذیرد و انجام دهد و مسئولیت کامل آن را بپذیرد. او باید بداند که چرا آن کار را انجام می دهد و آنگاه باید آنچه را برای انجام آن لازم است، بدون کوچکترین تردید و پشیمانی بپذیرد.»
- «یا هوس دیگری را نپذیر، یا اگر پذیرفتی، بدان که هوس تو هم شده.»
- «مسئولیت عملی را پذیرفتن، یعنی آماده بودن برای مردن در راه آن تصمیم.»
- «چنانچه شخص دیگری تصمیم دیگری برای ما گرفت و ما پذیرفتیم، در واقع آن تصمیم خودمان محسوب می شود. ملاک مسئول بودن انسان، پذیرش وی نسبت به تصمیم است و پذیرش دروغین، معنایی ندارد.»
این روزها خیلی ها خودشان را قربانی دیگران و تصمیم هایی که دیگران در هر لباس و عنوان و قامتی که گرفته اند، می دانند. پس این وسط ما چه کاره ایم؟ می توانیم بنشینیم و هوس های دیگران را اجرایی نکنیم. مگر قرار است چه بشود؟
اگر با این شدت و رویکرد، تصمیم گیری کرده و مسئولیت تصمیم های خودمان را بپذیریم، بلاشک می توانیم آسمان و زمین را تکان بدهیم. اما اگر خودمان را و مرکز کنترل خودمان را، در اختیار دیگران بدانیم، آن وقت است که همه چیز به هم می ریزد.
از این پس،
- تصمیمی نگیریم و اگر گرفتیم، بدانیم که تصمیم ما هم هست.
- اگر مسئولیت کار و عمل و خانواده و جایی را بر عهده گرفتیم، یا این مسئولیت را همان ابتدا زمین بگذاریم، یا آماده باشیم تا در راه آن تصمیم بمیریم.
- باور کنیم که ما استقلال فراوانی داریم و کسی حق ندارد استقلال ما را خدشه دار سازد.
